Onkoloq, xərçəng xəstəliklərinin diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikası ilə məşğul olan həkimdir. Xərçəng dünya üzrə ölümə səbəb olan əsas xəstəliklərdən biridir və onun erkən aşkarlanması, effektiv müalicəsi üçün onkoloq mütəxəssislərin rolu əvəzolunmazdır.
Bu məqalədə onkoloqun əsas fəaliyyət sahələri, xərçəngin diaqnostikası və müalicəsi, həmçinin xəstələrin reabilitasiyası barədə ətraflı məlumat veriləcək.
Onkoloq, bədxassəli şişlərin diaqnostika və müalicəsi üzrə ixtisaslaşmış həkimdir. O, xərçəng xəstələrinin müayinə, müalicə planının hazırlanması və reabilitasiyası ilə məşğul olur. Onkoloqların bir neçə əsas ixtisas sahəsi mövcuddur:
✅ Klinik onkoloq – Xərçəngin müalicəsi üçün kimyaterapiya, immunoterapiya və hormonoterapiya kimi üsullardan istifadə edir.
✅ Cərrah onkoloq – Şiş toxumalarını cərrahi əməliyyatlarla çıxarır.
✅ Radioterapiya onkoloqu – Şüa terapiyası (radioterapiya) vasitəsilə xərçəng hüceyrələrini məhv edir.
✅ Pediatrik onkoloq – Uşaqlarda rast gəlinən xərçəng xəstəliklərinin müalicəsi ilə məşğul olur.
✅ Onkoginekoloq – Qadın cinsiyyət orqanlarında yaranan xərçəng növlərini müalicə edir.
Xərçəngin erkən diaqnozu sağ qalma şansını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Onkoloq xəstənin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün müxtəlif diaqnostik metodlardan istifadə edir:
🔬 Laboratoriya analizləri – Qanın ümumi analizi, şiş markerlərinin təyini (CA-125, PSA, CEA və s.).
🩻 Radioloji müayinələr – Rentgen, ultrasəs (USM), kompüter tomoqrafiyası (KT), maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRT).
📌 Biopsiya – Şiş toxumasından nümunə götürülərək mikroskop altında yoxlanılır.
💡 Endoskopik müayinələr – Kolonoskopiya, bronxoskopiya və digər müayinə metodları.
Erkən mərhələdə aşkar edilən xərçəng müalicəyə daha yaxşı cavab verir və xəstənin həyat keyfiyyəti daha yüksək olur.
Xərçəngin müalicəsi şişin növünə, mərhələsinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə fərqli ola bilər. Onkoloq xəstəyə aşağıdakı müalicə üsullarını tətbiq edə bilər:
Onkoloq yalnız müalicə ilə deyil, həm də xəstələrin reabilitasiyası və psixoloji dəstəyi ilə məşğul olur.
🏃 Fiziki reabilitasiya – Cərrahi əməliyyatdan və ya kimyaterapiyadan sonra bədənin bərpasına kömək edir.
💬 Psixoloji dəstək – Xərçəng xəstələri və onların ailələri üçün psixoloq və psixoterapevtlər tərəfindən aparılan dəstək proqramları.
🥗 Düzgün qidalanma və həyat tərzi məsləhətləri – Onkoloji xəstəliklərin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün xüsusi diyetlər və fiziki aktivlik proqramları tövsiyə olunur.
Əgər aşağıdakı simptomlar uzun müddət davam edirsə, dərhal onkoloqa müraciət etmək vacibdir:
🚨 Qeyri-adi çəki itkisi
🚨 Xroniki yorğunluq və gücsüzlük
🚨 Dəri rənginin solğunlaşması və ya saralması
🚨 Şiş və ya düyünlərin əmələ gəlməsi
🚨 Səbəbsiz qanaxmalar və ya uzunsürən öskürək
🚨 Uzun müddət davam edən ağrılar və ya sağalmayan yaralar
Xərçəngin erkən mərhələdə aşkarlanması müalicənin uğurla nəticələnmə ehtimalını artırır, buna görə də profilaktik müayinələr çox vacibdir.